W okresie między 800 a 1050 rokiem Morze Północne w większości opanowane było przez skandynawskich żeglarzy, którzy po zagubieniu na głębokich wodach dokonywali po omacku przeróżnych odkryć.

Najazdy wikingów na Eurpę Zachodnią zaczeły się między innymi od złupienie klasztoru na wyspie Lindisfarne przy wybrzeżu Brytanii w 793 roku. W ciągu najbliższych lat najeźdźcy spenetrowali północne wybrzeże Szkocji i zachodnią stronę Irlandii. Na początku agresorzy nie zapuszczali się w głąb lądu i po złupieniu nadbrzeżnych osad udawali się jesienią, dzięki wiatrom zachodnim, do domu.

Do pierwszej połowy IX wieku tereny północnej Brytanii zostały złupione i skolonizowane przez skandynawów. Świadczą o tym miejscowe nazewnictwo, jak i badania archeologiczne. Tamtejsze style budownictwa oparte na planie koła lub ósemki zostały wyparte przez prostokątne domy, doskonale przystosowane do surowych zim, znane ze wschodnich wybrzeży Morza Północnego.



Źródło: Peter Heather, Imperia i Barbarzyńcy - Migracje i Narodziny Europy

Pierwsza wzmianka o napadach występujących po obu stronach kanału La Manche, pojawia się w Kronice anglosaskiej pomiędzy rokiem 786 a 802 (precyzyjnej daty nie da się określić z powodu jej systemu datowania). Mieszkańcy tych ziem zmuszeni byli uciekać w głąb lądu, zostawiając najeźdźcom kosztowności.

Głównym celem ataków były klasztory ze względu na ich bogactwa. Nie ostał się nawet, przez wielu uważany za najbogatszy, klasztor zachodniej Europy Saint-Germain-des-Pres znajdujący się w Paryżu, napadnięty w 845 roku przez wodza o imieniu Reginarius. Jednakże mnisi zdołali wywieźć relikwie i skarby w górę rzeki, co uchroniło je przed grabieżą.

Od 836 roku wikingowie zdążyli poznać system rzek co pozwoliło im na plądrowanie obszarów w głąb lądu. W 858 roku przebyli Cieśninę Gibraltarską i po raz pierwszy zaatakowali Italię.

W drugiej połowie IX wieku wikingowie zaczęli zostawać na zimę w Europie Zachodniej co spowodowało nasilenie napadów. W tym okresie najeźdźcy bywali najmowani do pomocy w rozstrzyganiu wewnętrznych sporów. W 862 roku posłużył się nimi zarówno władca Bretanii, król Salomon, jak i jego zagorzały wróg, książę Robert Andegaweński. Wikingowie dawali się również zaciągać do służby przeciwko pobratymcom.

Najazdy na Wyspy Brytyjskie najbardziej aktywne były w latach sześćdziesiątych IX wieku, kiedy złożone głównie z duńskich wikingów siły zwane w języku anglosaskim Micel Here (Wielka Armia) podbiły część tamtejszych królestw. Do 874 roku Wielka Armia zaatakowała Nortumbrię, wdarła się do Yorku oraz podbiła Mercję. Następnym celem stał się Wessex pod dowódctwem króla Alfreda Wielkiego, lecz po czteroletniej wojnie odparł on atak. Stało się tak, ponieważ Wielka Armia składała się z koalicji między wodzami. Do 878 roku niektórzy z nich wycofali się, gdyż po podboju Nortumbrii i Mercji mieli już zbyt dużo do stracenia. Po tym okresie o podbój nowych terenów nie było już łatwo, bo większość ziem zostało już rozdanych pomiędzy pierwszych zdobywców, a Wessex skutecznie odpierało ataki.

Po 880 roku, gdy wikingowie nie mogli już łupić Wysp Brytyjskich nasiliły się działania Skandynawów na kontynencie. Dawne imperium Karola Wielkiego, które rozpadło się na trzy części i zostało podzielone między jego trzech wnuków okazało się dobrym obiektem do ataku, z tego wzgędu, że syn jednego z nich zmarł bezdzietnie a o jego dziedzictwo wybuchł konflikt między dwoma pozostałymi. Początkowo ich ataki były odpierane, lecz wkrótce wikingowie odnieśli liczne sukcesy na północy Królestwa Francji. W latach 886-887 najeźdźcy zapuścili się w głąb lądu, aż za Paryż. Dopiero 891 roku Arnulf z Karyntii, który zasiadł na tronie Franków, przypuścił szturm i zadał nieprzyjacielowi bardzo duże straty. Po klęsce wikingowie zmuszeni byli odpłynąć za kanał La Manche.

W latach dziewiećdziesiątych liczne siły wikińskie wylądowały w południowo wschodniej Anglii, gdzie założyły dwie warownie, aby ponownie złupić wyspę. Jednakże trzyletnia kampania przyniosła Skandynawom niewiele zysku. Armia króla Alfreda szybko osłabiała ich impet sprawnymi kontratakami i nieugiętą obroną twierdz.

W latach 916-936 wikingowie panowali niezależnym królestwem Bretanii. To krótkotrwałe normańskie panowanie nie wywarło praktycznie żadnego trwałego wpływu na miejscowe nazewnictwo, pozostał jednak po nim ślad w postaci pogańskiego pochówku łodziowego w Ile-de-Groux.



Źródło: Peter Heather, Imperia i Barbarzyńcy - Migracje i Narodziny Europy

W obliczu wznowionego zagrożenia północnych i zachodnich rubieży król Franków oddał w 911 roku ziemie wokół portu Rouen, w dolnym biegu Sekweny wikińskiemu wodzowi Rollonowi. Miało to na celu obłaskawienie jarla, w nadziei, że przyczynią się do zmniejszenia ogólnego zagrożenia ze strony Skandynawów. Z tego nadania i z założonej przez Rollona nowej dynastii wyłoniło się później księstwo Normandii. W tym samym czasie wikingowie samowlnie osiedlili się na półwyspie Cotentin oraz w górnej Normadii wokół Bayeux.

W latach 860-880 powstał związek o centralistycznych zapędach : hrabstwo More na Orkadach. Budziło to sprzeciw zarówno u samych Normanów jak i osadników północnych i zachodnich wysp Brytanii. Ceniący sobie niezależność Skandynawowie zostali zmuszenie do wyprawy na Islandię. Zajęcie Islandii otworzyło z kolei prostą drogę do kolonizacji Grenlandii, która rozpoczęła się w połowie X wieku.

W XI wieku Normanowie skierowali swoją uwagę na państwa leżące przy Morzu Śródziemnym. Ich wyprawom sprzyjał fakt organizowania wypraw krzyżowych, na które byli rekrutowani. Pod koniec XI wieku zdobyli Sycylię oraz południe Italii i założyli tam swoje królestwa.

W 1066 roku, sprawujący rządy w Normandii Wilhelm Zdobywca, któremu nie dano obiecanej wcześniej korony Anglii, wyruszył na podbój Królestwa Anglii. W bitwie pod Hastings zwyciężył swojego rywala do tronu angielskiego i koronował się tam na króla. Aby umocnić swoją pozycję, wznosił on tam wiele zamków.

Ludziom żyjącym we wczesnym średniowieczu Normanowie wydawali się przede wszytskim straszliwymi łupieżcami. Nie można zaprzeczyć, że okradali wiele krajów, mordowali bezbronną ludność, siali trwogę ale ich wyprawy miały też pozytywne skutki takie jak: udoskonalenie sztuki żeglarskiej, rozpoznanie morskich szlaków, które odtąd mogły służyć również celom pokojowym. Ponad to wikingowie nie byli tylko rabusiami. Zajmowali się również handlem. Łupy rabowane z jednego kraju sprzedawali w drugim. W tym celu przemierzali całą Europę, co było w tym czasie wielką rzadkością. Swymi podróżami przyczyniali się do podtrzymania kontaktów między różnymi ludami i kulturami.



Źródło: Leszek Wojciechowski, Atlas historyczny

BIBLIOGRAFIA
Peter Heather, Imperia i Barbarzyńcy - Migracje i Narodziny Europy, Poznań 2010;
Leszek Wojciechowski, Atlas historyczny - gimnazjum, Warszawa 2004;
[on-line][dostępny 23 lipca 2011], Dostępny w internecie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Hastings.